LUNANOMICS I

MC > MR+MU...?

Эдийн засагт өргөн хэрэглэгддэг зарчим бол ахиуцын зарчим буюу ‘Marginal utility (MU)=Marginal cost (MC)’ эсвэл ‘Marginal revenue (MR)=Marginal cost (MC)’. Цагаан сарын (ЦС) баяраар агентууд ханамж болон орлого олно, зардал гаргана. Тэгэхээр сэтгэл зүйн ханамж болон материаллаг орлого, сэтгэл зүйн болон материаллаг зардал гэсэн хувьсагчдын ахиу нь хоорондоо тэнцэх нь: MR+MU=MC. Энэ нь ашиг, ханамжийн нийлбэр хамгийн их байх нөхцөл буюу хувь хүний (ЦС-н агентын) сонголтыг илэрхийлнэ. Цагаан сар гэдэг зах зээлд 2 агент байдаг гэж үзье: зочин ба хүлээн авагч, эдгээр нь нэг нэг өрхийг илэрхийлнэ. Мөн ЦС 3 үе шаттай гэж үзье:

•  Эхэн үе - Бууз, банш чимхэлт
• Дунд үе - Бэлэг цуглуулалт
• Ид үе – Золголт, үйлчилгээ

Одоо ахиуцын шинжилгээндээ орж 2 агентын ахиу зардал, орлогуудыг (мэдээж сэтгэл зүйн болон матери) жагсаая:

Хувь хүний онцлогоос шалтгаалаад юунаас ч сэтгэл ханамж, зардал гарч болно. Гэхдээ оюутан миний бодлоор эдгээр нь хамгийн түгээмэл зардлууд биз ээ. Эдгээр чанарын үзүүлэлтүүдээс “raw” дүгнэлт хийвэл хүлээн авагчаас маш олон зардлууд гарах бол зочны орлого зардал ижил тоотой гарч байна. Энэ 2 хоёр агент нь мөн чанартаа нэг хүн байж болно. Учир нь гэртээ үйлчилж байгаад, гарч бас айл хэснэ. Ингээд бодохоор тооны хувьд нэг хүнд орлогоос нь илүү зардал ноогдож байна. 

Энэ дүгнэлт мэдээж маш хялбар, чанарын шинжилгээ учраас үнэн байх албагүй ээ. Гэхдээ айл хэсч ч амжилгүй 2 талын эмээ өвөө дээрээ ганцаараа очиж үйлчилдэг над шиг улсын хувьд жаахан ч гэсэн “compassion” болж, Цагаан сар гэдэг баярыг буруутгах бага ч гэсэн шалтгаан болно гэж бодлоо. 

Цагаан сар сайхан баяр. Хэлэлтгүй. Гэхдээ зөв тэмдэглэх нь чухал. Хэрэв хүлээгдэж байгаа ханамж, таашаал нь зардлаасаа бага болчихвол хэмжээг нь бууруулах эдийн засгийн хуулийн дагуу цагаан сарын “хэмжээ”-г бууруулах нь зохистой болов уу. Огт хийхгүй байвал хайран хүлээгдэж байсан ханамж. Хэтрүүлээд хийчвэл алдагдал. Тиймээс энэ үндэсний уламжлал болсон баярынхаа “нийлүүлэлт”-г ууруулвал ханамжаа максимумчлаад хичнээн сайхан.

Хүндэтгэсэн,

Цагаан сарын үйлчлэгч: Б.Ануударь

:)